Zij bleek een échte leek

Welbeschouwd: breinscheuten

Mijn eerste inenting tegen de pokken kreeg ik in militaire dienst. Waarom pas toen en niet als baby? Omdat mijn ouders dachten daarmee God voor de voeten te lopen. Uit zo’n nest kom ik dus.Op 20 november vorig jaar presenteerde Annie Schreijer-Pierik, Europarlementariër voor het CDA, haar ‘Preek van een leek’ in onze dorpskerk. Thema: genetische manipulatie en de ethische dilemma’s daarvan. Schreijer bleek er niets van te moeten hebben. Wie knutselt aan het DNA gaat op de stoel van God zitten. Dat moeten we niet willen. Later correspondeerde ik met haar hierover en beloofde er een column aan te wijden. Vandaar!

In WO-II werd Londen bestookt met V1 en V2 raketten, vrij nauwkeurig gemikt met veel schade en slachtoffers. In de ministerraad kwam een voorstel op tafel om via een dubbelspion de Duitsers te laten weten dat de raketten te noordelijk terechtkwamen, in de hoop dat de lanceringen aangepast zouden worden en de projectielen op het platteland zouden inslaan. Het voorstel ging van tafel: het was niet aan de regering om een ‘God-like’ rol te spelen door bepáálde levens te sparen, maar juist andere te treffen.

Zo’n redenering, liet ik Schreijer weten, klinkt mooier dan zij is, deugt niet. Niemand ontkomt eraan op die manier voor God te spelen ook al zou je het willen! Het probleem is namelijk dat je óók moet aangeven wannéér je dan voor God speelt. En dáár lopen de antwoorden uiteen, ontstaat willekeur. Als je je baby laat inenten? Als je miljoenen besteed aan middenbermbeveiliging en daardoor niet aan extra badmeesters? Als je de maximumsnelheid verhoogt naar 130 km/u en niet vastzet op 90? Als je geen geld uitgeeft voor fietstunneltjes onder het spoor, maar wél een duur stadskantoor bouwt? Die zelfde Britse regering stemde nota bene in met de invasie in Normandië en de luchtlandingen bij Arnhem!

Waar ik nieuwsgierig naar ben is de redenering die mensen, ook ikzelf, ontwerpen om hun keuzes te rechtvaardigen. Waarom mag je wel een embryo in de baarmoeder opereren, maar geen abortus plegen, zélfs niet bij een ernstig beschadigde vrucht? Waarom zo fel tegen euthanasie en tegelijk ijveren voor de doodstraf? Daar hoort een redenering bij, een elastisch brein, om zo’n standpunt kloppend te maken. En, dat kunnen dus ook heel kromme redeneringen zijn, zélfs bij op zichzelf aantoonbaar intelligente mensen.

Schreijers betoog was ernstig, ook voor haar agrarische achterban. Maar ze kon mij niet duidelijk maken, dat boeren met veldspuit en beregeningsinstallaties minder voor God spelen dan DNA-knutselaars! Haar redenering liep via het ‘ingrijpen’ in de Schepping, wat slecht zou zijn, en een oproep aan wetenschappers om uitsluitend veilige kennis en technieken te ontwikkelen, die niet door kwaadwillenden negatief gebruikt kan worden. Een utopisch verlangen, onderbouwd met aanvechtbare, populistische argumenten. Bijvoorbeeld over een tweebenige muis als resultaat van herschreven erfelijk materiaal.

Mijn definitieve antwoord aan Annie Schreijer is uitvoeriger dan deze column en nauwkeuriger gedocumenteerd. Belangstelling voor die versie? Laat het mij weten. Zij verdient die uitvoeriger reactie, van óók een leek, maar iets geïnformeerder!

Piet van der Klis.