Column het Zwarte Schoap
De geweer’n zwiegt
Loaw we hopp’n dat det zô blif. Wat zal het oorverdôôvend stille wèèr in Gaza. Bezörgd sloaj’ de tillefoon lös. Tachtig dôôi’n in Columbia. Wat noe wier? Gelukkig, de èèrste drei Israelische gijzelaars bint vriej en ôk nèèngtig Palestijnse gevangenen. In de stroat’n van Gaza zeej’ feestende mèèns’n, tuss’n eindeloze puunhèupe.
Völle wille, vôt met den armood
Ha lekker, wiej bint de bôch duur. Gewoon wier, normale wekk’n. Het geet van een lei’n dakje. Gen trammelant in de wereld, der an met de lippe. Lekker weer, daag’n diet langer wordt. Niks heult ôôns tèèng’n. Met det geveul stoaj’ op, mà de warkelijkhèid is ààns.
Achtbaane
De achtbaane kump tut stilstàànd. Vandaage zes januari. Nog een betje verdwaasd kiek ie noar buut’n. De schnèè is vôt. ’N èèrst’n december biej’ in estapt. De advent is begunn’n. Sunterkloas stun vuur de duure. Het lik à wier nen eeuwighèid elèène. Zelf heij’ ’n midwinterhoorn van de spieker ehaalt.
Wôônderlijke wereld
Ja, doar köj’ in verzeild raak’n, àj’ in disse daag’n duur Battem goat. Weg uut de warkelijkhèid, zeej’ in één kèèr vrèimde suldoat’n duuur ’t darp hen goan. Het zal toch neet? Gelukkig, zie proat gen Russisch. Biej de karke koppelt de lèu noar binn’n, vaders, mooders met kinder, opoes en opaas. Noa een tiedje kômt ze noar buut’n, is kiek’n wat doar àmoal is. Herders hebt net de kudde binn’n ebrach. Karsdeuntjes klinkt er nog noa uut de karke. De kinder met de ôôld’n zet zich in bewèèging noar de Brink. Zie wordt begeleidt duur het ôôle geluud van ne midwinterheurn. Sereen trek het geluud met de stoet met, in de richting van de het veeld van Efrata. Zie goat in het schemmerduuster de Brink op. Doar is ter in één kèèr lech en begint nen Engel te zing’n, zô mar uut het niks, van hôôge uut de lôch. De kleintjes stoat er met môônd lös noar te lustern. Helder en zuuver, de Herdertjes lagen bij nachte. Dan is ’t wier stille en klinkt van veert’n het drèègende geluud van den heurn. De kinder trekt veerder noar de stal van Betlehem. Wat is det noe, doar lôôpt er dreie kàànt de verkèèrde kàànte uut. Bint det noe die wiez’n uut ’t Ôôst’n? Ie zôll’n ’t neet zegg’n. Gelukkig hebt ze nog alle tied um det keerltje in de kribbe te zeuk’n. De wichter goat drek de goeie kàànte op en kômt èèm’n later biej Jozef en Maria. Het kind lig al in de kribbe. Jozef steet er biej te kôôldviestern. Hij gif zien èèzel een betje vôôr. Het wördt er neet warmer op, as de leste koppel kinder biej de kribbe ankômt. Nog èèm’n lustern biej het gezang en dan rap noar binn’n, het kultuurhuus in. Lekker warm, geniet’n van de Karsmarkt. Gezellig een drankje en nog èèm’n ne karsstal of ne hèèle môôie karsballe scoor’n, vuur oaver ne wekke. De Herdertjestoch zit er op. Het was gezellig en môôi op ezet. Met een jägertje achter de kiez’n, lekker warm op huus an. Jozef däch ter ôk zo oaver en laadt ’n èèzel op, um te oavernacht’n in ne lekkern warm’n stal. Karsfees, het
Kàànt in de warre
Mangs vroag ie oe vertwiefeld of, hoe veer biw we der met. Doar is gen töuw an vaste te knupp’n. ’N één’n männ’n kiek ie noar buut’n en lig ter ne dunne loage schnèè. Ie zeet det de begonias, diet het hèèle joar uutbundig eur beste hebt edoane, bint bezwekk’n. Jammer, want ne dag later valt de rèèng’n met bäkke teglieke uut de lôch en is ’t twintig groad’n warmer.
Oh leeflijk Oolde
Schriem’n oaver Loarne, ie könt er neet umme hen, àj’ deel uut maakt van ne groep, diet het vuurrech hef um te spöll’n, op die machtige locatie in den Geldersen Achterhook. Wiej zit er inmiddels midd’n in, elf vuurstelling’n uutverkoch. Iedere kèèr vieftig man, diet ne geweldige tied belèèfd op dit môôie lààndgood.
Heb iele det ôk?
Ie ontkomt er neet an. ’S Oamds laate riej’ op huus an noa, wier ne môôi’n harfsdag. Röstig harfsweer, iets te röstig. Wiej möt oppass’n daw we neet zô van de noazommer de winter in duukelt. Sjonge jonge, wat duuster. As de moane zich èèm’n löt zeen kiek oaver ne grieze dekk’n de wèid’ns in.
As ne strèèpe noar…
Hèèl Battem is ter drôk met. De eene helfte duk de kaste in of maakt de zoolder schôône. De ààndere helfte poetst de trekker op. Vuur beire is wat te zegg’n. Het is wier zo veer. Alle oaverboodige dinge bint an de weg ezet en op ehaalt. Zoaterdag köj ‘t bekiek’n en trugge kôôp’n. Det doo we met mekaar à joar’n en zô gèève wiej joar in joar uut, an de goeie doel’n. Ieder joar kiek ie of ter ôk spul is, dej’ wà könt miss’n en ieder joar kôm ie wier in huus met vanalles, wàj’ dan wier netjes biej de kollektie zet. Ieder joar kriej’ de bosschôp met, van kôôpt neet te völle, want ie hebt à zô völle kroam. Mèèstal is het tèèng’n dôôvemansoor’n ezeg en an ‘n eine van ’n dag steet er wier een machtig bord of ne schilderieje van ne Battemsen schilder biej oe op ‘t kantoor. Völle heij’ der neet an, mar het is vuur het goeie doel. Ankômmenden zoaterdag, de Battemse boeldag, ’s männs à vrog langs de kreuime snoem’n, um der van alles tuss’n uut te viss’n vuur ne schappelijke pries. Èèm’n kiek’n wat er àmoal in de veiling zit. Ie zeet er ieder joar wier noar uut. Het bèèd’n op die môôie klokke of die ôôle melkbusse, diej’ met Niejjoar wa könt gebruuk’n vuur het carbid scheet’n. Ie kiekt oe ieder joar de ôôg’n uut, woer de lèu met op huus an slept. Het is ne kick, zo gauw àj’ de manege binn’n kômt, kriej’ de lôch van olieboll’n, met peerdemest in de nèuze. Wat een volk en wat een stemming. Jong en ôôld kump mekaa tèèng’n op de boeldag. De stemming is ter ééne van ôôns kèènt ôôns. Lekker, wiej meugt er wier noar uutkiek’n. Vuur iedereene lig ter wà wat tuss’n um de vrouwe of oe zelf met te verrass’n. Môch ie noe hèèmoa niks könn’n vind’n, dan pak ie gewoon ne buul met olieboll’n. Àmoa tut ’n zoaterdag en dèènk ter umme, het is vuur het goeie doel. As ne strèèpe noar de boeldag.
Duvel Derk is wier op Oolde
Ôôit wörd’n miej de leefde vuur het làànd van Heuvel in e gèèm’n duur mèister Hoefman van de Ulo schoole in Hoolt’n. Hij kwam van Loarne. As ter tied oaver was, lèèz’n e vuur uut zien book, “Ôôld Achterhooks boer’nlèèm’n”, det zich ofspöll’n rôôndumme Loarne. Van de wekke gunge wiej doar kiek’n op het ôôle kasteel van Oolde.
Zèum oktober
Doar bint van die doatems die verget ie nôôit meer. Twaalf honderd dôôi’n, jonge mèèns’n, zô mà, kinder, bäbies, willekuurig kepot emaakt. De schrik slöt oe um ’t harte. Dit zal gevolg’n hemm’n. Dit löt een làànd neet zô mar an zich vuurbiej goan. Wiej bint een joar en vèèrtig duuzend slachtoffers veerder en het geet mà vedan. Alle männde kiek ie noar ’t niejs en ie hopt det er goeie bericht’n bint. Verget ’t mà, moord, dôôdslag en ellende. Alle daag’n proat de specialist’n met mekaa, vanuut ne veiligen stool, det ’t zinlôôs is. Het geet mà duur en de gewoone man möt liëd’n ôônder al det bruute geweeld. Gaza lig à kàànt in puun en noe geet de miljoen’nstad Beiroet ten ôônder. Ie könt er met oen verstàànd neet biej. Nog altied wördt er vanuut Gaza en Libanon eschött’n. Hoe lange stoat de machtigen nog langs de kàànte. Ie hôôlt oen harte vaste. Ôôndertuss’n is Rutte van de Navo met een lachend gezichte in Oekraïne. Hij stek Zelinsky ne veere in de kôônte en hopt det e gauw biej de Navo zit. Is det nen uutweg noar vrèè? Àj’t gelèum’n meugt, ôk doar alle daag’n duuzend dôôi’n. An de ééne kàànte valt ze Ruslàànd binn’n en an de ààndere kàànte rukt Ruslàànd veerder en veerder op. Wiej zeet niks ààns as plaats’n diet kàànt kepot bint eschött’n. Ôôndertuss’n is het antal mèèns’n wat op drif is neet meer te behapp’n. Het nieje kabinet is ter noe honderd daage en het zit neet ech stèèvig in mekaa. Yesilgöz en Halsema rollebolt met mekaar oaver het net en stoat rech tèèngoaver mekaa. As noe in ôôns làànd de vroole mekaar ôk à neet wèèt te vind’n, is ’t hekke van Amsterdam. Minister Faber geet ôôndertuss’n as nen olifant duur de porseleinkaste. Nôôd brek wet, allèène, in Den Haag stoat neet alle nèuz’n dezelfde kàànte uut. Hoe lange geet disse soap nog vedan. Het is arger as daw we in de gaat’n hebt. In Uuropa kump de wind meer en meer uut ’n rechter hook. Doar möt wat verààndern. De vluchteling’nstroom möt stopp’n. Hoe dan? Wiej wilt zo geerne oplössing’n.