De zachte strijd: van meedansen naar leiden (1)

Welbeschouwd: de Nashvilleverklaring (4)

Na drie voorbereidende rondes (2), tijd voor het echte werk. Over naar de verklaring en de ondertekenaars, met als spraakmakend persoon SGP-voorman Kees van der Staaij.
Het is een blunder die ondertekenaars weg te zetten als oude, in hun ontwikkeling achtergebleven zeurpieten met verkalkte hersenen. Zo is wel over hen gesproken in de media. Een vriend probeerde mij op een verjaarsfeestje met veel verbale decibellen deze visie aan te smeren. Je treft haar ook bij ‘wereldlijken’ die niets van een god of opperwezen willen weten. Maar het is niet vól te houden. De lijst namen bestaat bijna zonder uitzondering uit mensen met een hogere opleiding, vaak een academische graad, waaronder gepromoveerden en professoren. Mr. C.G. van der Staaij, onze Kees, studeerde rechten (3)! Je kunt die club dus echt niet wegzetten als een stelletje intellectuele laagvliegers.De aanpak die ik ga kiezen, is anders. Ik neem ze bloedserieus. Hoe? Door de discussie op hun eigen speelveld aan te gaan. Kan dat? Ja, mits zij bereid zijn om hun eigen uitspraken en principes consequent te nemen. En, mits ikzelf bereid en in staat ben hun taal te spreken. Ik wil in hún ‘geloofshuid’ kruipen en ze vervolgens in aanraking brengen met problematische kanten in hun redeneringen. Ik ga discussiepunten zoeken waarbij ze met de mond vol tanden komen te staan. Of waarbij ze een ontsnapping zoeken door in willekeur te vervallen om zó het idee van de Heilige Schrift als Gods onaantastbare Woord overeind te houden.
Hoogtijd voor een voorbeeld (bijbelplaatsen staan steeds in mijn versie met verwijzingsnoten)(4). De Bijbel bevat ongerijmdheden. Zo staat ergens dat koning Salomo twintig steden aan koning Hiram cadeau gaf, terwijl wat verder precies het omgekeerde valt te lezen (5). Hier moet mijn partner over de brug komen. Een beetje rekkelijke zou dan kunnen zeggen: ‘Oké, maar dit is gewoon een bijzaak natuurlijk. Hier gaat het niet écht om Gods Woord!’ Dit houd ik dan voorlopig goed in mijn achterhoofd: mijn partner maakt dus onderscheid tussen hoofdzaken en bijzaken. Niet élk woord in zijn Bijbel telt kennelijk even zwaar als onaantastbaar Woord Gods. Vervolgens kan ik verder met mijn ‘ondermijnend’ onderzoek. Net zo lang als ik mijn tegenstander aan de haak kan houden. En nét zolang als ik zijn tegenwerpingen met grondige, controleerbare Bijbelse en theologische kennis kan pareren.
Deze aanpak staat bekend als immanente kritiek. Je aanvaart de manier waarop de ander naar iets kijkt, hier de Bijbel. Vervolgens zoek je binnen die visie naar haarscheurtjes, onhoudbare conclusies, innerlijke tegenspraken (6) Totdat er een verschuiving komt, soms een letterlijke verruiming, een verdere ‘verrekkelijking’ (6). Mijn uiteindelijke doel: aantonen dat heel dat beroep hier op die Bijbel als Gods Woord, stijf staat van de menselijke willekeur. Sommigen geeft dat lucht. Anderen, de  verstokte ‘preciezen’ zullen ook hier afhaken. Einde verhaal dan. Al hoeft dit nog niet een volledige relationele breuk te betekenen. Het leven is godzijdank breder dan een bijbelopvatting.

Piet van der Klis.

Noten
1. Bathmense Krant, 2019, week 12, 20 maart  (p.10)
2. Zie BK 13 februari 2019, 27 februari 2019 en 6 maart 2019.
3. De bewuste Nashville verklaring verscheen op maandag 7 januari op internet, inclusief de naamlijst van de eerste ruim tweehonderd ondertekenaars, waaronder dus Kees van der Staaij, fractieleider van de SGP in onze Tweede Kamer, afgestudeerd als jurist in Leiden. Vrijwel zonder uitzondering mannen, wat binnen deze kringen niet opmerkelijk is. Daar ligt de rol van de vrouw vooral achter het aanrecht en de kinderwagen. Overigens óók niet onbelangrijk! Bij het oorspronkelijke Nashville Statement uit de USA telde ik in ieder geval tien, op voornaam herkenbare, vrouwelijke ondertekenaars.
4. Bijbelplaats is een term uit het vakjargon. Staat voor de precieze vindplaats van een tekst, meestal aangeduid met het betreffende Bijbelboek, paragraaf en vers/verzen. Bijvoorbeeld: het verhaal van de zondvloed, Genesis 7:10-24.
5. Zie: I Kon. 9:11 en II Kron. 8:2. Ontleend aan Kuitert, H.M.(1972). Verstaat gij wat gij leest? Kampen: Uitgeverij Kok (p.9).
6. Haarscheurtjes, die groot genoeg worden om een schroevendraaier of ten slotte een breekijzer in te kunnen zetten om je tegenspeler tot ‘kleurbekenning’ te dwingen, tot verstandelijke ‘bezinning’ te brengen.
7. Over een toepassing van deze methode van aanpak op het gebied van (psycho)therapie bij psychiatrische patiënten: Klis, P.van der (1984). Van meedansen naar leiden. Over bewegen en hulpverlening in de psychiatrie (II). Tijdschrift voor Ziekenverpleging, 37, nr. 4 (pp.103-109). De fraaie beeldspraak is afkomstig van een beroemd Amerikaanse psychiater, Milton H. Erikson. Hij vergeleek dit proces van beïnvloeding met een dans, waarbij één partner begint met zijn voetbewegingen aan te passen bij de stappen van de ander, en dan, alleen dán, geleidelijk het initiatief gaat overnemen en leiden. Erickson, M.H. (1980) in: Rossi, E.L. (ed.). The collected papers of Milton H. Erickson on Hypnosis. Volume IV, New York: Irvington Publishers, Inc. (p. 337) Mijn vertaling; het origineel: ‘This process is akin to a dance in which one partner begins by synchronizing his steps of his partner and then (and only then) is beginning to take the initiative and lead.’